SYROS INSTITUTE

Το Ινστιτούτο Ιστορικής και Πολιτισμικής Έρευνας Σύρου εδρεύει στη Μονή Ιησουϊτών, στην Άνω Σύρο, της οποίας τους χώρους αξιοποιεί μέσω πολλαπλών δραστηριοτήτων για την επίτευξη των στόχων του. Οι στόχοι του Ινστιτούτου, οι οποίοι εξυπηρετούνται και από τις ανάλογες προγραμματιζόμενες δράσεις συνοψίζονται όπως παρακάτω:

με στόχο την γνωριμία, ανάλυση και αξιολόγησητης προσφοράς ανά τους αιώνες της ιστορίας και του πολιτισμού των νησιών του αρχιπελάγους και ιδιαίτερα της Σύρου. Προς τούτο, το Ινστιτούτο απευθύνει ανοικτές προσκλήσεις σε ερευνητές όλων των ΑΕΙ που ενδιαφέρονται για τους τομείς αυτούς και παρέχει φιλοξενία και διευκολύνσεις για την έρευνα τους.
Ακόμα, το Ινστιτούτο οργανώνει διαπανεπιστημιακές ομάδες, οι οποίες επιδιώκουν χρηματοδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα, σχετικά με τα αντικείμενα ενδιαφέροντός του. Εν καιρώ, και εφόσον αυτό θα αποκτήσει ιδίους πόρους, θα
προκηρύσσει και το ίδιο, ανάλογα ερευνητικά προγράμματα και υποτροφίες για εκπόνηση σχετικών Πανεπιστημιακών Εργασιών, Μεταπτυχιακών, Διδακτορικών διατριβών, ή Μεταδιδακτορικών ερευνών.

Από τις βασικές επιδιώξεις του Ινστιτούτουείναι η Επιμόρφωση επιστημόνων στους τομείς προστασίας, συντήρησης, ανάδειξης και αξιοποίησης της πολιτισμικής κληρονομιάς και της πολιτισμικής παράδοσης. Για τον σκοπό αυτόν προγραμματίζονται κατ’ έτος επιμορφωτικά σεμινάρια στα οποία διδάσκουν διακεκριμένοι καθηγητές ΑΕΙ και τα οποία εξασφαλίζουν στους παρακολουθούντες αντίστοιχα πιστοποιητικά παρακολούθησης. Ορισμένα σεμινάρια στοχεύουν, όχι μόνο στην εξειδίκευση επιστημόνων σχετικών προς το αντικείμενο της ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς, αλλά και στην επιμόρφωση και ενημέρωση ευρύτερου κοινού, ώστε αυτό να μπορέσει να ενδιαφερθεί και να συνειδητοποιήσει τον ιστορικό και πολιτισμικό πλούτο του τόπου και να διαμορφώσει ανάλογη νοοτροπία και συμπεριφορά απέναντί του. Φιλοσοφία, Ιστορία, Θρησκεία, Λαογραφία, Κοινωνική Ανθρωπολογία, Πολιτισμική Γεωγραφία αλλά και Τέχνες, όπως Αρχιτεκτονική, Μουσική, Θέατρο, Κινηματογράφος κλπ. είναι τομείς που προσφέρονται ιδιαίτερα γι’ αυτού του είδους την επιμόρφωση.

Προκειμένου να βελτιωθούν οι συνθήκες αντιμετώπισης στους διάφορους βαθμούς προστασίας, συντήρησης και αποκατάστασης των ποικίλων στοιχείων της ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς, και κυρίως, προκειμένου να εξειδικευτούν οι σύγχρονοι τεχνίτες, σε ιδιαίτερα δοκιμασμένες, πολλές φορές, αλλά παραμελημένες και ξεχασμένες τεχνικές, κρίνεται σκόπιμη η συστηματική και υπεύθυνη επαγγελματική κατάρτιση τους σ’ αυτές. Οι ιδιαίτερες τεχνικές δόμησης με πέτρα, κάθε τόπου, οι ξερολιθιές, οι βασικές στατικές γνώσεις, η τέχνη των κυκλαδίτικων επιχρισμάτων, η ξυλουργική, η μαρμαρογλυφία, η σιδηρουργία, η κεραμική, η κατασκευή φιγούρων του θεάτρου σκιών (Καραγκιόζη), αλλά και η Μελισσοκομία, η αμπελουργία, οι άνυδρες καλλιέργειες κλπ. είναι τεχνικές των οποίων η επιβίωση, όχι μόνο είναι απαραίτητη για την ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς, αλλά μπορεί να αποτελέσει αναπτυξιακό στήριγμα για παραδοσιακές κοινωνίες όπως αυτές των νησιών.

Η ιστορική και παραδοσιακή κληρονομιά αποτελούν τον πολιτιστικό πλούτο του τόπου. Αυτός ο τόπος, ο ταυτόχρονα μικρός και μέγας, όπως τον αποκαλεί ο ποιητής, ενέπνευσε τόσες ιδέες και προκάλεσε τόση αγάπη στους κατοίκους του, που οδήγησε στη δημιουργία ενός μοναδικού κορυφαίου πολιτισμού, όχι μόνο του αρχαίου κυκλαδικού, αλλά και όλου αυτού που αναπτύχθηκε ανά τους αιώνες μέχρι σήμερα, όλου αυτού που παραλάβαμε ως κληρονομιά, με την βαριά ηθική υποχρέωση να μην την αναλώσουμε, να μην την φθείρουμε, την αλλοιώσουμε ή την καταστρέψουμε, αλλά να την παραδώσουμε εμπλουτισμένη με την δική μας προσφορά στις επόμενες γενιές.

Υπό το πνεύμα αυτό, το Ινστιτούτο, προκειμένου να υποστηρίξει την ζωντανή παράδοση και την συνέχεια της, προκειμένου να βοηθήσει την ανάπτυξη συνεχιζόμενου λόγου και μύθου του τόπου δραστηριοποιείται προς την αναζήτηση σύγχρονων μορφών έκφρασης με την διατύπωση νέων καινοτόμων πρακτικών που θα αξιοποιούν το υλικό όλων των μέχρι τώρα εκφράσεων της ζωής του τόπου, ερευνώντας και εμβαθύνοντας τις πρακτικές και τους τρόπους με τους οποίους απαντήθηκαν κάθε φορά οι ανάγκες μέσα από τη δημιουργία όλων αυτών των κληρονομημένων παραδοσιακών εκφράσεων.

Όπως είναι γνωστό η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την τεράστια αξία, αλλά και την εύκολη διάδοση της πληροφορίας. Η αξιοποίηση των σύγχρονων μεθόδων, για την ενημέρωση και πληροφόρηση των θεμάτων ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς, αποτελεί έναν από τους πυλώνες στους οποίους θα στηριχθεί το Ινστιτούτο.

Για την επίτευξη των σκοπών του το Ινστιτούτο προσκαλεί διακεκριμένους ερευνητές και επιστήμονες, αναγνωρισμένους σε διάφορους τομείς, τόσο από την Ελλάδα, όσο και από τον διεθνή χώρο, οι οποίοι παρουσιάζουν σε τακτά διαστήματα –στα πλαίσια ορισμένων προγραμμάτων (π.χ.«η διάλεξη του μήνα»), ανοιχτές διαλέξεις σχετικές με την ιστορία και την πολιτισμική κληρονομιά καθώς και εκδηλώσεις σχετικές με το αντικείμενο της έρευνας τους (ιδιαίτερα στην περίπτωση καλλιτεχνών των οποίων η έρευνα περιλαμβάνει και πρακτική καλλιτεχνική δράση). Ήδη, στα πλαίσια αυτού του σχεδίου έχουν αποδεχτεί συμμετοχή κορυφαίοι επιστήμονες μέλη της Ακαδημίας Αθηνών, Καθηγητές ΑΕΙ, Επιστήμονες του Εθν. Ιδρύματος Ερευνών, διακεκριμένοι καλλιτέχνες κ.ά.

Το Ινστιτούτο διοργανώνει σε ετήσια βάση ένα συνέδριο με θεματική επιλεγμένη κάθε φορά σε σχέση με την όλη πορεία και εξέλιξη των θέσεων και πρακτικών που εμφανίζονται και εφαρμόζονται διεθνώς αναφορικά με το αντικείμενο της προστασίας συντήρησης, ανάδειξης και αξιοποίησης της ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς. Παράλληλα συνεργάζεται με άλλους φορείς οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιούν τις υποδομές του για την διενέργεια δικών τους, ή σε συνεργασία με το Ινστιτούτο, οργανωμένων συνεδρίων.

Όλες οι Έρευνες και οι Μελέτες που εκπονούνται στα πλαίσια του Ινστιτούτου, σε συνεργασία με τα διάφορα ΑΕΙ ή άλλους φορείς, εκδίδονται σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή και ταξινομούνται στην Βιβλιοθήκη του, ώστε να συγκεντρώνεται ένα ιδιαίτερα εξειδικευμένο επιστημονικό υλικό σχετικό με το αντικείμενο ενδιαφέροντος του Ινστιτούτου.

Ξεκίνησε, επίσης, η έκδοση επιστημονικού περιοδικού σε ηλεκτρονική (και μερικώς σε έντυπη μορφή), στο οποίο θα δημοσιεύονται και τα αποτελέσματα των ερευνών και συνεργασιών του Ινστιτούτου.

Επίσημη γλώσσα του περιοδικού είναι η Αγγλική και ο τίτλος του είναι SDCT – Sustainable Development Culture Traditions Journal. Το περιοδικό κυκλοφορεί σε πλήρη μετάφραση και στα ελληνικά με τον τίτλο Περιοδικό Βιώσιμης Ανάπτυξης Πολιτισμού και Παράδοσης.Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε το Δεκέμβριο του 2012 και κυκλοφορεί κάθε έξι μήνες, Δεκέμβριο και Ιούνιο.

Όσοι ενδιαφέρονται να δημοσιεύσουν σ’ αυτό θα πρέπει να στέλνουν την επιστημονική τους εργασία (αγγλικά ή ελληνικά) μέχρι τις 15/9 ή 15/2 κάθε έτους και εφόσον αυτή εγκριθεί από δύο ειδικούς ως προς το αντικείμενο καθηγητές κριτές, να το μεταφράζουν με ευθύνη τους και στη δεύτερη γλώσσα για να δημοσιευτεί.

Το site του περιοδικού είναι: www.sdct-journal.com

Στο Ινστιτούτο οργανώνονται, υπό την καθοδήγηση των συνεργαζομένων επιστημόνων, ορισμένες συμμετοχικές δραστηριότητες με στόχο άμεσες και συγκεκριμένες παρεμβάσεις για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένες δράσεις όπως:

α) Οι νέοι αναλαμβάνουν να προστατεύσουν την κληρονομιά τους.

β) Εθελοντικές πρωτοβουλίες.

γ) Συνεργασίες με τοπικούς φορείς.

Ένας από τους κύριους στόχους του Ινστιτούτου, εφόσον αυτό θα μπορέσει να αναπτύξει τις προγραμματιζόμενες δράσεις που προαναφέρθηκαν, είναι ακριβώς να συγκεντρωθεί το απαραίτητο υλικό ώστε να ετοιμαστεί ο σχετικός φάκελος για αίτηση ένταξης του ιστορικού τόπου της Ερμούπολης και του παραδοσιακού οικισμού της Άνω Σύρου, στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.

Παρά το δύσκολο του εγχειρήματος και τις ιδιαίτερα υψηλές απαιτήσεις του οργανισμού πιστεύουμε ότι η λειτουργία του Ινστιτούτου της Σύρου θα επιτρέψει τόσο την συγκέντρωση του απαραίτητου για τον φάκελο υλικού, όσο και την δημιουργία της απαραίτητης δυναμικής και του σχετικού κλίματος αποδοχής εκ μέρους των κατοίκων για την συμμετοχή τους στην προσπάθεια αυτή, προϋπόθεση απαραίτητη για να αποτολμηθεί μια τέτοια πρόταση. Πράγματι, η πρόταση προς τον Παγκόσμιο Οργανισμό δεν μπορεί να στηριχθεί μόνο στην προβολή του αναμφισβήτητα εξαίρετου πολιτισμικού πλούτου του τόπου, αλλά και στην βεβαιότητα ότι οι κάτοικοι αυτού του τόπου αναγνωρίζουν, κατ’ αρχήν οι ίδιοι, την σπουδαιότητα αυτής της πολιτιστικής κληρονομιάς και καταβάλλουν κάθε προσπάθεια να την προστατεύσουν.

Για την επιτυχή διεξαγωγή αυτής της δράσης ορίζεται Επιτροπή από Καθηγητές ΑΕΙ και άλλους ειδικούς Επιστήμονες, οι οποίοι έχουν ανάλογη εμπειρία σχέσεων με διεθνείς οργανισμούς και δυνατότητα διασυνδέσεων με αυτούς, ώστε να σχεδιαστεί ένα στρατηγικό σχέδιο με τα είδη και τις διάρκειες των βημάτων που χρειάζονται για την επίτευξη αυτού του σκοπού.